Μια νέα, πιο σύνθετη και οριακή φάση της κρίσης της ΕΕ σηματοδοτούν οι αποφάσεις της πρόσφατης Συνόδου Κορυφής, δείχνοντας το ζοφερό μέλλον που επιφυλάσσουν για την εργατική τάξη και τους λαούς της Ευρώπης τα επιτελεία του μεγάλου κεφαλαίου και των ιμπεριαλιστών.
Τι αποφασίστηκε
1. «Χρυσός Κανόνας» για ισοσκελισμένους ή πλεονασματικούς προϋπολογισμούς. Το «διαρθρωτικό» έλλειμμα (αυτό που απομένει αν αφαιρεθούν οι επιπτώσεις του οικονομικού κύκλου) πρέπει να είναι χαμηλότερο από 0,5% του ΑΕΠ. Συνταγματική ή άλλη ισοδύναμη νομοθετική κατοχύρωση αυτού του κανόνα.
2. Σε περίπτωση αποκλίσεων, αυτόματη ενεργοποίηση ενός μηχανισμού «διόρθωσης» και επιβολής κυρώσεων, τις οποίες θα προτείνει η Κομισιόν, εκτός αν αντιταχθεί μια ειδική πλειοψηφία των κρατών-μελών της Ευρωζώνης.
3. Κράτη-μέλη με υπερβολικό έλλειμμα θα υποβάλλουν στην Κομισιόν και στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο πρόγραμμα «οικονομικής εταιρικής σχέσης» με τις «μεταρρυθμίσεις» για τον εκμηδενισμό του.
4. Τα σχέδια των κρατών-μελών για έκδοση χρεογράφων (δανεισμός) θα υποβάλλονται εκ των προτέρων σε ειδικές εκθέσεις.
5. Νομοθετική κατοχύρωση της ετήσιας μείωσης του δημόσιου χρέους κατά το 1/20 του ποσού που αυτό υπερβαίνει το όριο του Μάαστριχτ (60% του ΑΕΠ).
6. Αξιολόγηση των προσχεδίων των προϋπολογισμών των κρατών-μελών και ενίσχυση της εποπτείας όσων αντιμετωπίζουν δημοσιονομικά προβλήματα. Η Κομισιόν θα έχει το δικαίωμα να ζητάει τη «διόρθωση» των προσχεδίων.
Επίσης, οι χώρες της Ευρωζώνης θα ενισχύσουν με 200 δις ευρώ το ΔΝΤ, ενώ οι διαπραγματεύσεις για την αύξηση των κεφαλαίων του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF) δεν κατέληξαν πουθενά – και αυτά παραμένουν περίπου στα 500 δις ευρώ.
Πρόκειται λοιπόν για μια Νέα Συνθήκη, που θα πρέπει να εμφανιστεί ως επίσημο σχέδιο μέχρι τον Μάρτιο. Θα αφορά καταρχάς την Ευρωζώνη, ενώ η υπόλοιπη ΕΕ συμφώνησε να συμπορευτεί, πλην της Βρετανίας. Με τη Νέα Συνθήκη (προπομπός ήταν το Σύμφωνο για το Ευρώ τον περασμένο Μάρτιο), η Ευρωζώνη και η ΕΕ:
(α) Μετατρέπονται ακόμα πιο ανοιχτά σε σφαγείο των εργαζομένων και των λαϊκών στρωμάτων. «Ισοσκελισμένοι ή πλεονασματικοί προϋπολογισμοί» σημαίνουν εκμηδενισμό των κοινωνικών δαπανών, κατεδάφιση των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης, υγείας, παιδείας. «Μεταρρυθμίσεις» σημαίνουν την ισοπέδωση των εργατικών κατακτήσεων (συλλογικές συμβάσεις κλπ.), ώστε η ευρωπαϊκή «ανταγωνιστικότητα» να φτάσει αυτή των «βασικών εμπορικών εταίρων», όπως προβλεπόταν ήδη στο Σύμφωνο για το Ευρώ – δηλαδή στα επίπεδα της Κίνας και της Ινδίας. Η επαπειλούμενη καταστροφή του βιοτικού επιπέδου των εργαζόμενων και λαϊκών μαζών μπορεί να συγκριθεί μόνο μ’ έναν πόλεμο – κι αυτό με τη βούλα της συνταγματικής κατοχύρωσης!
(β) Προχωρούν γοργά σ’ ένα εξαιρετικά αυταρχικό πλαίσιο λειτουργίας. Τα όργανα της ΕΕ και της Ευρωζώνης (που έτσι κι αλλιώς δεν εκλέγονται) μετατρέπονται σε απλό προκάλυμμα των «Μερκοζί», του διδύμου Μέρκελ-Σαρκοζί, που ουσιαστικά αποφασίζει για τα πάντα. Αυτονομούνται από κάθε δημοκρατική νομιμοποίηση, ανυψώνονται στο επίπεδο ενός αυτοκρατορικού συμβουλίου, για να επιβάλλουν στους λαούς της Ευρώπης τα γυμνά συμφέροντα του μεγάλου κεφαλαίου – ιδιαίτερα των αρπακτικών του χρηματοπιστωτικού τομέα! Χωρίς καμία παρέμβαση του εργατικού κινήματος στις εξελίξεις, χωρίς τις ενοχλητικές λεπτομέρειες της όποιας έκφρασης της λαϊκής θέλησης (εκλογές), ακόμα και της εθνικής κυριαρχίας. Ένας άκρως επικίνδυνος βοναπαρτισμός, όπως των κυβερνήσεων Παπαδήμου και Μόντι (βλ. σχετικά άρθρα στην Εργατική Δεκεμβρίου 2011).
«Γερμανική Ειρήνη» χωρίς λύση
Εδώ και έναν περίπου χρόνο, η γερμανική ηγεμονία στην ΕΕ γίνεται όλο και πιο καθαρή. Η Μέρκελ είναι σαφώς το πρώτο βιολί των «Μερκοζί». Η Γερμανία έχει επιβάλλει όλη την ατζέντα της, αναβάλλοντας για ένα εντελώς απροσδιόριστο μέλλον «λύσεις» όπως το ευρωομόλογο.
Αυτή η φορά των εξελίξεων άφησε στη Σύνοδο την Βρετανία πλήρως απομονωμένη, αφού ο πρωθυπουργός της Κάμερον επέμεινε σε όρους προστασίας του χρηματοπιστωτικού κέντρου του Σίτι και των βρετανικών συμφερόντων από την «επικυριαρχία» των Βρυξελών. «Δεν θα μπούμε ποτέ στο Ευρώ, ούτε θα εκχωρήσουμε την εθνική κυριαρχία μας», δήλωσε, δείχνοντας την όλο και πιο «αντιευρωπαϊκή» σχέση της Βρετανίας με την ΕΕ.
Όμως η «Γερμανική Ειρήνη» δεν προορίζεται να μακροημερεύσει. Η ασφυκτική δημοσιονομική πολιτική θα αποδειχτεί βρόχος στο λαιμό της ασθμαίνουσας ευρωπαϊκής οικονομίας, βαθαίνοντας την ύφεση. Η αναβολή όλων των «λύσεων» που θα στηρίζονταν σε κάποια «συνεργασία» (πχ. ευρωομόλογο) σημαίνει ότι η Γερμανία επιβάλλει το δόγμα «απέναντι στην κρίση, ο σώζων εαυτόν σωθήτω». Έτσι, ακόμα και ο «σκληρός πυρήνας» της ΕΕ θα αντιμετωπίσει όλο και μεγαλύτερες δυσχέρειες στη συνοχή του. Αν πχ. σήμερα η Γαλλία (και η Ιταλία κ.α.) θέλει τη «Νέα Ευρώπη» κάτω από τη δαμόκλειο σπάθη της πιστοληπτικής υποβάθμισης, τι θα κάνει αύριο, αν για να σωθεί θα πρέπει κυριολεκτικά να προσκυνήσει τη γερμανική μπουρζουαζία;
Ούτε η «έξωση» της Βρετανίας από τα ευρωπαϊκά πράγματα είναι μικρό πρόβλημα. Είναι η 3η μεγαλύτερη ευρωπαϊκή οικονομία και ένας ισχυρός στρατιωτικο-πολιτικός πόλος (βλ. την πρόσφατη επέμβαση στη Λιβυή). Έτσι, ο «ζωτικός χώρος» που ενοποιεί η Γερμανία στενεύει αρκετά, σ’ έναν κύκλο χωρών με πολύ αμφίβολη πολιτική (ή και οικονομική) αξία, τουλάχιστον παρμένων χωριστά, αν όχι και σαν σύνολο (Ολλανδία, Αυστρία κλπ.), σε μια εποχή σύγκρουσης με γιγάντιες δυνάμεις όπως η Κίνα.
Η Ευρωζώνη λοιπόν κέρδισε χρόνο, αλλά το βουνό του προβλήματος βρίσκεται μπροστά. Η γραφειοκρατία των Βρυξελών, με την καθοδήγηση του γερμανικού ιμπεριαλισμού, γνωρίζει βέβαια τις παραπάνω αντιθέσεις. Τι άλλο να κάνει όμως, από το να μπει σ’ αυτό τον σκοτεινό δρόμο, καθώς όποια άλλη εναλλακτική θα σήμαινε τη διάλυση της Ευρωζώνης σε σύντομο χρονικό διάστημα, την απώλεια της πιο σημαντικής ίσως στρατηγικής επιτυχίας των ευρωπαίων ιμπεριαλιστών; Δεν μπορεί παρά να παίξει αυτό το παιχνίδι υψηλού οικονομικού και πολιτικού ρίσκου. Μέσα από «τη φωτιά και το σίδερο» της κρίσης, κάτω από την γερμανική μπότα, υπολογίζουν ότι θα καταφέρουν να επιβάλλουν μια νέα, σταθερή ιεραρχία στις σχέσεις μεταξύ των κρατών-μελών, μια νέου τύπου αποικιοκρατία ενάντια στους λαούς της Ευρώπης, τη μετατροπή των εργαζόμενων σε δουλοπάροικους.
Αυτό το σχέδιο θα δοκιμαστεί στο πεδίο της ταξικής πάλης. Η αυτονομημένη κλίκα της ΕΕ, οι σύγχρονοι βοναπάρτες των Βρυξελών, οι πολιτικοί παλιάτσοι των τραπεζιτών, έχουν μηδαμινά πολιτικά εφόδια για να επιβληθούν πάνω στο ευρωπαϊκό εργατικό κίνημα. Αυτό όμως τους κάνει και πιο επικίνδυνους! Ο μόνος δρόμος είναι να παλέψουμε για τη διάλυση της αντιδραστικής ΕΕ, αυτού του αντεργατικού-αντιλαϊκού στρατηγείου – και για την αντικατάστασή της από μια ενωμένη σοσιαλιστική Ευρώπη, μέσα από τους κοινούς αγώνες και το διεθνισμό του εργατικού κινήματος.
Τι αποφασίστηκε
1. «Χρυσός Κανόνας» για ισοσκελισμένους ή πλεονασματικούς προϋπολογισμούς. Το «διαρθρωτικό» έλλειμμα (αυτό που απομένει αν αφαιρεθούν οι επιπτώσεις του οικονομικού κύκλου) πρέπει να είναι χαμηλότερο από 0,5% του ΑΕΠ. Συνταγματική ή άλλη ισοδύναμη νομοθετική κατοχύρωση αυτού του κανόνα.
2. Σε περίπτωση αποκλίσεων, αυτόματη ενεργοποίηση ενός μηχανισμού «διόρθωσης» και επιβολής κυρώσεων, τις οποίες θα προτείνει η Κομισιόν, εκτός αν αντιταχθεί μια ειδική πλειοψηφία των κρατών-μελών της Ευρωζώνης.
3. Κράτη-μέλη με υπερβολικό έλλειμμα θα υποβάλλουν στην Κομισιόν και στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο πρόγραμμα «οικονομικής εταιρικής σχέσης» με τις «μεταρρυθμίσεις» για τον εκμηδενισμό του.
4. Τα σχέδια των κρατών-μελών για έκδοση χρεογράφων (δανεισμός) θα υποβάλλονται εκ των προτέρων σε ειδικές εκθέσεις.
5. Νομοθετική κατοχύρωση της ετήσιας μείωσης του δημόσιου χρέους κατά το 1/20 του ποσού που αυτό υπερβαίνει το όριο του Μάαστριχτ (60% του ΑΕΠ).
6. Αξιολόγηση των προσχεδίων των προϋπολογισμών των κρατών-μελών και ενίσχυση της εποπτείας όσων αντιμετωπίζουν δημοσιονομικά προβλήματα. Η Κομισιόν θα έχει το δικαίωμα να ζητάει τη «διόρθωση» των προσχεδίων.
Επίσης, οι χώρες της Ευρωζώνης θα ενισχύσουν με 200 δις ευρώ το ΔΝΤ, ενώ οι διαπραγματεύσεις για την αύξηση των κεφαλαίων του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF) δεν κατέληξαν πουθενά – και αυτά παραμένουν περίπου στα 500 δις ευρώ.
Πρόκειται λοιπόν για μια Νέα Συνθήκη, που θα πρέπει να εμφανιστεί ως επίσημο σχέδιο μέχρι τον Μάρτιο. Θα αφορά καταρχάς την Ευρωζώνη, ενώ η υπόλοιπη ΕΕ συμφώνησε να συμπορευτεί, πλην της Βρετανίας. Με τη Νέα Συνθήκη (προπομπός ήταν το Σύμφωνο για το Ευρώ τον περασμένο Μάρτιο), η Ευρωζώνη και η ΕΕ:
(α) Μετατρέπονται ακόμα πιο ανοιχτά σε σφαγείο των εργαζομένων και των λαϊκών στρωμάτων. «Ισοσκελισμένοι ή πλεονασματικοί προϋπολογισμοί» σημαίνουν εκμηδενισμό των κοινωνικών δαπανών, κατεδάφιση των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης, υγείας, παιδείας. «Μεταρρυθμίσεις» σημαίνουν την ισοπέδωση των εργατικών κατακτήσεων (συλλογικές συμβάσεις κλπ.), ώστε η ευρωπαϊκή «ανταγωνιστικότητα» να φτάσει αυτή των «βασικών εμπορικών εταίρων», όπως προβλεπόταν ήδη στο Σύμφωνο για το Ευρώ – δηλαδή στα επίπεδα της Κίνας και της Ινδίας. Η επαπειλούμενη καταστροφή του βιοτικού επιπέδου των εργαζόμενων και λαϊκών μαζών μπορεί να συγκριθεί μόνο μ’ έναν πόλεμο – κι αυτό με τη βούλα της συνταγματικής κατοχύρωσης!
(β) Προχωρούν γοργά σ’ ένα εξαιρετικά αυταρχικό πλαίσιο λειτουργίας. Τα όργανα της ΕΕ και της Ευρωζώνης (που έτσι κι αλλιώς δεν εκλέγονται) μετατρέπονται σε απλό προκάλυμμα των «Μερκοζί», του διδύμου Μέρκελ-Σαρκοζί, που ουσιαστικά αποφασίζει για τα πάντα. Αυτονομούνται από κάθε δημοκρατική νομιμοποίηση, ανυψώνονται στο επίπεδο ενός αυτοκρατορικού συμβουλίου, για να επιβάλλουν στους λαούς της Ευρώπης τα γυμνά συμφέροντα του μεγάλου κεφαλαίου – ιδιαίτερα των αρπακτικών του χρηματοπιστωτικού τομέα! Χωρίς καμία παρέμβαση του εργατικού κινήματος στις εξελίξεις, χωρίς τις ενοχλητικές λεπτομέρειες της όποιας έκφρασης της λαϊκής θέλησης (εκλογές), ακόμα και της εθνικής κυριαρχίας. Ένας άκρως επικίνδυνος βοναπαρτισμός, όπως των κυβερνήσεων Παπαδήμου και Μόντι (βλ. σχετικά άρθρα στην Εργατική Δεκεμβρίου 2011).
«Γερμανική Ειρήνη» χωρίς λύση
Εδώ και έναν περίπου χρόνο, η γερμανική ηγεμονία στην ΕΕ γίνεται όλο και πιο καθαρή. Η Μέρκελ είναι σαφώς το πρώτο βιολί των «Μερκοζί». Η Γερμανία έχει επιβάλλει όλη την ατζέντα της, αναβάλλοντας για ένα εντελώς απροσδιόριστο μέλλον «λύσεις» όπως το ευρωομόλογο.
Αυτή η φορά των εξελίξεων άφησε στη Σύνοδο την Βρετανία πλήρως απομονωμένη, αφού ο πρωθυπουργός της Κάμερον επέμεινε σε όρους προστασίας του χρηματοπιστωτικού κέντρου του Σίτι και των βρετανικών συμφερόντων από την «επικυριαρχία» των Βρυξελών. «Δεν θα μπούμε ποτέ στο Ευρώ, ούτε θα εκχωρήσουμε την εθνική κυριαρχία μας», δήλωσε, δείχνοντας την όλο και πιο «αντιευρωπαϊκή» σχέση της Βρετανίας με την ΕΕ.
Όμως η «Γερμανική Ειρήνη» δεν προορίζεται να μακροημερεύσει. Η ασφυκτική δημοσιονομική πολιτική θα αποδειχτεί βρόχος στο λαιμό της ασθμαίνουσας ευρωπαϊκής οικονομίας, βαθαίνοντας την ύφεση. Η αναβολή όλων των «λύσεων» που θα στηρίζονταν σε κάποια «συνεργασία» (πχ. ευρωομόλογο) σημαίνει ότι η Γερμανία επιβάλλει το δόγμα «απέναντι στην κρίση, ο σώζων εαυτόν σωθήτω». Έτσι, ακόμα και ο «σκληρός πυρήνας» της ΕΕ θα αντιμετωπίσει όλο και μεγαλύτερες δυσχέρειες στη συνοχή του. Αν πχ. σήμερα η Γαλλία (και η Ιταλία κ.α.) θέλει τη «Νέα Ευρώπη» κάτω από τη δαμόκλειο σπάθη της πιστοληπτικής υποβάθμισης, τι θα κάνει αύριο, αν για να σωθεί θα πρέπει κυριολεκτικά να προσκυνήσει τη γερμανική μπουρζουαζία;
Ούτε η «έξωση» της Βρετανίας από τα ευρωπαϊκά πράγματα είναι μικρό πρόβλημα. Είναι η 3η μεγαλύτερη ευρωπαϊκή οικονομία και ένας ισχυρός στρατιωτικο-πολιτικός πόλος (βλ. την πρόσφατη επέμβαση στη Λιβυή). Έτσι, ο «ζωτικός χώρος» που ενοποιεί η Γερμανία στενεύει αρκετά, σ’ έναν κύκλο χωρών με πολύ αμφίβολη πολιτική (ή και οικονομική) αξία, τουλάχιστον παρμένων χωριστά, αν όχι και σαν σύνολο (Ολλανδία, Αυστρία κλπ.), σε μια εποχή σύγκρουσης με γιγάντιες δυνάμεις όπως η Κίνα.
Η Ευρωζώνη λοιπόν κέρδισε χρόνο, αλλά το βουνό του προβλήματος βρίσκεται μπροστά. Η γραφειοκρατία των Βρυξελών, με την καθοδήγηση του γερμανικού ιμπεριαλισμού, γνωρίζει βέβαια τις παραπάνω αντιθέσεις. Τι άλλο να κάνει όμως, από το να μπει σ’ αυτό τον σκοτεινό δρόμο, καθώς όποια άλλη εναλλακτική θα σήμαινε τη διάλυση της Ευρωζώνης σε σύντομο χρονικό διάστημα, την απώλεια της πιο σημαντικής ίσως στρατηγικής επιτυχίας των ευρωπαίων ιμπεριαλιστών; Δεν μπορεί παρά να παίξει αυτό το παιχνίδι υψηλού οικονομικού και πολιτικού ρίσκου. Μέσα από «τη φωτιά και το σίδερο» της κρίσης, κάτω από την γερμανική μπότα, υπολογίζουν ότι θα καταφέρουν να επιβάλλουν μια νέα, σταθερή ιεραρχία στις σχέσεις μεταξύ των κρατών-μελών, μια νέου τύπου αποικιοκρατία ενάντια στους λαούς της Ευρώπης, τη μετατροπή των εργαζόμενων σε δουλοπάροικους.
Αυτό το σχέδιο θα δοκιμαστεί στο πεδίο της ταξικής πάλης. Η αυτονομημένη κλίκα της ΕΕ, οι σύγχρονοι βοναπάρτες των Βρυξελών, οι πολιτικοί παλιάτσοι των τραπεζιτών, έχουν μηδαμινά πολιτικά εφόδια για να επιβληθούν πάνω στο ευρωπαϊκό εργατικό κίνημα. Αυτό όμως τους κάνει και πιο επικίνδυνους! Ο μόνος δρόμος είναι να παλέψουμε για τη διάλυση της αντιδραστικής ΕΕ, αυτού του αντεργατικού-αντιλαϊκού στρατηγείου – και για την αντικατάστασή της από μια ενωμένη σοσιαλιστική Ευρώπη, μέσα από τους κοινούς αγώνες και το διεθνισμό του εργατικού κινήματος.
ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΠΑΛΗ – Δεκέμβριος 2011
